ਪਾਠ-5 ਮਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ (ਕਵੀ: ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ)
ਪਾਠ ਅਭਿਆਸ ਹੱਲ ਸਹਿਤ
1. ਦੱਸੋ
(ੳ) ਮਾਂ ਆਪਣੀ ਔਲਾਦ ਲਈ ਕੀ-ਕੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ : ਮਾਂ ਆਪਣੀ ਔਲਾਦ ਲਈ ਲੱਖਾਂ ਸੁੱਖਾਂ ਸੁੱਖ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਨ-ਮਨੌਤਾਂ ਕਰਦੀ ਹੈ ।
(ਅ) ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ : ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਪਾਲਣ- ਵ-ਪੋਸ਼ਣ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਰੀਝਾਂ ਤੇ ਸੱਧਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਪਾਲਦੀ ਹੈ।
(ੲ) ਬੱਚੇ ’ਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਦੁੱਖ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮਾਂ ਕੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ : ਜੇਕਰ ਬੱਚੇ ਤੇ ਕੋਈ ਦੁੱਖ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮਾਂ ਬਹੁਤ ਘਬਰਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਦਦ ਲਈ ਪੁਕਾਰ ਦੀ ਹੈ।
(ਸ) ਮਾਂ ਨੂੰ ‘ਆਂਦਰਾਂ ਦਾ ਸਾਕ’ ਕਿਉਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ?
ਉੱਤਰ : ਮਾਂ ਬੱਚੇ ਲਈ ਹਰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮੇਂ ਦਾ ਦਾਦ-ਫ਼ਰਿਆਦ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਹਰ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੇ ਸਹਿਣ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਬਿਮਾਰੀ ਸਮੇਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੀ | ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਸਾਰੀ ਕਮਾਈ ਬੱਚੇ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । ਮਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰਾ ਵੀ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣ ਦਿੰਦੀ । ਇਸ ਕਰਕੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ‘ਆਂਦਰਾਂ ਦਾ ਸਾਕ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2. ਸਤਰਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰੋ :
ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਤਾਂ ਏਸ ਔਲਾਦ ਪਿੱਛੇ, ਲੱਖਾਂ ਮਨ ਵਿਚ ਮੰਨਤਾਂ ਧਾਰਦੀ ਮਾਂ।
ਰੀਝਾਂ ਸਧਰਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਪਾਦੀ ਏ, ਸਿਰ ਤੇ ਔਕੜਾਂ ਲੱਖ ਸਹਾਰਦੀ ਮਾਂ।
ਰਿੜ੍ਹਦਾ ਵੇਖ ਕੇ, ਖਿੜਦਾ ਏ ਚਿੱਤ ਉਸ ਦਾ, ਫੜ-ਫੜ ਬਾਂਹਵਾਂ ਨੂੰ, ਫੇਰ ਖਲਾਰਦੀ ਮਾਂ ।
ਸੁਣੇ ‘ਵਾਜ ਤੇ, ਸਾਹ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਆਵੇ, ਮਿਰਚਾਂ ਲੈ ਕੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਵਾਰਦੀ ਮਾਂ ।
3. ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ :
ਔਲਾਦ ਉਲਾਦ, ਸੰਤਾਨ
ਸੱਧਰਾਂ ਇਛਾਵਾਂ, ਰੀਝਾਂ
ਔਕੜਾਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ, ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ
ਸਦਕੜੇ ਵਾਰੇ ਜਾਣਾ, ਕੁਰਬਾਨ ਹੋਣਾ
ਦੁਲਾਰਦੀ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ
ਬਹੁੜੀ ਮਦਦ ਲਈ ਕੀਤੀ ਪੁਕਾਰ
ਸਰਫ਼ਾ ਕਰਨਾ ਕੰਜੂਸੀ ਕਰਨੀ
4. ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋ :
ਚੁੰਮਣਾ-ਚੱਟਣਾ :- ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਚੁੰਮ-ਚੱਟ ਕੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਕਲੇਜੇ ਨੂੰ ਠਾਰਨਾ :- ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਰਿੜ੍ਹਦੇ ਵੇਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕਲੇਜੇ ਨੂੰ ਠਾਰਦੀ ਹੈ।
ਲੋਰੀਆਂ :- ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੁਲਾਉਣ ਲਈ ਲੋਰੀਆਂ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ।
ਚਾਅ-ਮਲ੍ਹਾਰ :- ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਚਾਅ-ਮਲਾਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਪਾਲਦੀ ਹੈ ।
ਡੋਬੂ ਪੈਣਾ :- ਬੱਚੇ ਦੇ ਘਰ ਨਾ ਆਉਣ ਤੇ ਮਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਡੋਬੂ ਪੈਂਦੇ ਹਨ।
ਆਂਦਰਾਂ ਦਾ ਸਾਕ :- ਮਾਂ ਦਾ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਆਂਦਰਾਂ ਦਾ ਸਾਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਹੈ ।
ਪਿਆਰ ਦੀ ਪੁਤਲੀ :- ਹਰ ਮਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਲਈ ਪਿਆਰ ਦੀ ਪੁਤਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਉੱਭੇ ਸਾਹ ਲੈਣਾ :- ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਤੇ ਮੁਸੀਬਤ ਆਉਣ ਤੇ ਮਾਂ ਉੱਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲੱਗਦੀ :